Bier over datum – zin en onzin van THT-data
Elk blik of fles bier bevat een grote hoeveelheid informatie die de brouwer aan de consument moet geven. Zo vind je een ingrediëntendeclaratie (wat zit er precies in je bier), wie het bier gemaakt heeft en waar (hoewel daar nog veel aan te verbeteren valt), of er statiegeld op de verpakking zit of niet – en de ‘Tenminste Houdbaar Tot’- datum (THT-datum). Wat die datum precies zeggen wil? Meer dan de helft van de Nederlanders blijkt dat niet te weten en verwart dit vaak met de ‘Te Gebruiken Tot’- datum (TGT-datum). Op de Nederlandse televisie wordt daarom een spotje uitgezonden met uitleg: onnodig wordt jaarlijks ontzettend veel voedsel weggegooid omdat gedacht wordt dat het niet langer veilig te consumeren is. Is een THT-datum dan onzin, en kun je bier dat ‘over datum’ is beter weggooien?
Het verschil tussen THT- en TGT-datum
Kort uitgelegd: de THT-datum zegt iets over de kwaliteit van het product. Het staat op verpakkingen van producten die niet snel bederven, zoals koffie, melk, pasta – en bier! Tot de THT-datum garandeert de fabrikant een smaakvol product, zeker als je het bewaaradvies opvolgt. Als de THT-datum verstreken is, is het product vaak nog prima te eten. Bier dat over datum is, hoef je dus absoluut niet meteen weg te gooien.
De TGT-datum zegt iets over de veiligheid van een product, en vind je op verpakkingen van bederfelijke producten zoals rauwe kip, versgeperst vruchtensap en voorgesneden groenten. De TGT-datum is de laatste dag waarop een product nog veilig is te eten of drinken, daarna kun je er ziek van worden.
Verspilling en veiligheid
Op vrijwel elke fles of blik bier staat dat je het ‘koel en donker’ moet bewaren: het beroemde bewaaradvies. Bier is een product dat niet snel bederft, maar blootstelling aan (zon)licht en te hoge temperatuur versnelt de achteruitgang van de kwaliteit: vooral de smaak. Volg je het bewaaradvies, dan is je bier – zelfs als het bier over datum is – nog prima te consumeren. Het advies is eenvoudigweg: kijk, ruik en proef. Doorgaans weet je hoe jouw (favoriete) bier eruit hoort te zien: drijven er plots brokjes in, dan kun je het beter niet meer opdrinken.
Ruikt het zoals het hoort te ruiken? Dan kun je jouw bier dat over datum is gewoon opdrinken. Krijg je een vermoeden van zwavel of een muffe, duffe geur – dan kún je het drinken, maar zal het waarschijnlijk niet lekker smaken. Dat is meteen de derde test: smaakt je bier ‘anders’ dan normaal, dan kun je het beter niet verder opdrinken.
Belangrijk om te weten: bier zal nooit een gevaar voor de gezondheid opleveren als het over datum is. Tijdens de bereiding wordt bier gekookt, waardoor alle bacteriën en ziektekiemen gedood worden. Doordat bier alcohol en hop bevat kunnen bacteriën ook niet meer groeien in bier – het zijn beide natuurlijke conserveringsmiddelen. Vaak wordt verpakt bier ook nog gepasteuriseerd (kortstondig verhit), waardoor alle aanwezige levende organismen worden gedood.
We herhalen: bier over datum kun je drinken zonder er ziek van te worden. Wel kan de smaak inmiddels erg onaangenaam zijn geworden. Daarom gooi je nooit zomaar bier over datum weg, maar kijk, ruik en proef je. Heel vaak is je bier nog prima te drinken en kun je het veilig genieten.
THT-datum en ‘de wet’
Producten waarvan de THT-datum is verstreken, mogen volgens de wet worden verkocht als de verkoper er de verantwoordelijkheid voor neemt. Bij bier is dit extra belangrijk, omdat bepaalde bieren voor veel liefhebbers pas op hun best zijn als de THT-datum allang is verstreken. Aan de andere kant zeggen we: bier is vers op zijn best. Hoe dan?
Bier is vers op zijn best, omdat je dan precies proeft wat de brouwer graag wil dat je proeft. Die brouwer garandeert dat het bier tot de THT-datum, en bij opvolging van het bewaaradvies, smaakt zoals het bedoeld is. Bij bier dat over datum is ligt dat iets anders.
Aangezien bier feitelijk een levensmiddel is, is het onderhevig aan smaakverandering en uiteindelijk smaakachteruitgang. Sommige smaakveranderingen worden echter door sommige liefhebbers meer gewaardeerd dan de ‘verse’ en door de brouwer ‘bedoelde’ smaak. Donkere bieren, zeker met een alcoholpercentage dat minimaal 7% per volume is, ondergaan uiteindelijk een portoficatie of maderisatie: de smaak van het bier gaat steeds meer op die van port of madera smaken. De THT-datum is dan allang verstreken – soms zelfs al enkele jaren!
Overigens, bier dat meer dan 10% alcohol per volume bevat hoeft volgens de wet niet eens een THT-datum te hebben, net zomin als dat wijn een THT-datum heeft. En zo mag je dus een fles bier van 8% alcohol, met een THT van 10 oktober 2018, gewoon verkopen in een winkel. Sterker nog: vaak is zo’n fles duurder dan een kakelvers exemplaar. Een liefhebber zal dat er graag voor over hebben, gokkend op een spannende smaakverandering. Maar let op: het kan een grandioze tegenvaller worden. De verkoper zal de verantwoordelijkheid nemen voor het juiste bewaaradvies, maar kan nooit garanderen dat jij de uiteindelijke smaakevolutie ook echt waarderen zult. Bier over datum: je kunt het prima genieten mits je goed kijkt, ruikt en proeft. Ziek zul je er nooit van worden, van bier dat over datum is.
Bronnen en verantwoording
‘Bier’, auteur: Rick Kempen, ISBN 9789026339417
Samen tegen voedselverspilling: https://samentegenvoedselverspilling.nl/meer-verspillingsvrij-door-goed-om-te-gaan-met-houdbaarheidsdatums/
Het Voedingscentrum: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/houdbaarheidsdatum-tht-tgt.aspx